سیزدهم اوت ۲۰۱۸ مصادف با دهمین سالگرد راه‌اندازی بزرگ‌ترین پلتفرم اجاره‌ی مکان‌های اقامتی دنیا یعنیایربی‌ان‌بی (Airbnb) بود. ده سال پیش در چنین روزهایی، ایربی‌ان‌بی تنها یک وب‌سایت کوچک و ساده بود که بنیان‌گذارانش فقط با صرف ۲۰ هزار دلار آن را راه‌اندازی کرده بودند.

اکنون پس از گذشت یک دهه از آن تاریخ، ایربی‌ان‌بی با ایجاد تحولی چشمگیر در گردشگری و اجاره مکان‌های اقامتی، بازار کاملا نوینی در صنعت میزبانی و میهمان‌نوازی (Hospitality) خلق کرده و ارزش آن به رقم حیرت‌آور ۳۱ میلیارد دلار رسیده است.

برایان چسکی، یکی از بنیان‌گذاران این شرکت در توییتی نوشت:

ما هرساله حساب می‌کردیم که چه تعداد تشک بادی در دنیا به فروش می‌رسد تا بتوانیم به‌اندازه‌ی بازار احتمالی ایربی‌ان‌بی پی ببریم و بدانیم که چه میزان توانایی رشد داریم.

با نزدیک شدن به ورود ایربی‌ان‌بی به تالار بورس و عرضه‌ی اولیه سهام آن در سال ۲۰۱۹ بهتر است نگاهی به گذشته بیندازیم و ببینیم که چگونه چشم‌انداز بدیع بنیان‌گذاران این شرکت برای درآمدزایی از آپارتمان‌های بلااستفاده، توانسته فصل جدیدی را به روی گردشگران برای سفر و ماجراجویی باز کند و به رقم خوردن تجاربی شگفت‌انگیز در زندگی مدرن بینجامد.

ایربی‌ان‌بی، در سال ۲۰۰۸ در آغاز راه، این چنین خود را معرفی کرده بود:

ایربد اند بریکفست [AirBed and Breakfast] (نام اولیه ایربی‌ان‌بی که در ادامه به‌شکل فعلی تغییر یافت) با آغوش باز، پذیرای آن دسته از مسافران جوان و شرکت‌کنندگان در مجامع و کنوانسیون‌ها است که به هر دلیلی نتوانسته‌اند در هتل‌ها اقامت کنند. بیش از ۲۰ هزار نفر در کنوانسیون ملی حزب دموکرات آمریکا در شهر دنور شرکت می‌کنند که بسیار بیشتر از ظرفیت هتل‌های این شهر است. ایربد اند بریکفست توانسته به بیش از ۶۰۰ نفر خدمات اقامتی ارائه دهد و هر روز بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر نیز به این فهرست اضافه می‌شوند. قیمت‌ها نیز از ۲۰ دلار برای یک تشک بادی تا ۳ هزار دلار برای یک خانه دربست متغیر است.

شاید بتوان گفت که اگر کارزار انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۸ آمریکا نبود، امروز هم شرکتی به‌نام ایربی‌ان‌بی در کار نبود. این انتخابات، زمینه‌ساز یک فرصت تاریخی و منحصربه‌فرد برای بنیان‌گذاران ایربی‌ان‌بی یعنی برایان چسی وجو گبیا شد و آن‌ها توانستند با ابداع روشی جدید و خلاقانه برای پاسخگویی به نیازهای اقامتی مسافران، کسب‌وکار خود را پایه‌ریزی کنند.

در سال ۲۰۰۸، بنیان‌گذاران ایربی‌ان‌بی در آغاز راه با مشکلات عدیده‌ی مالی دست‌به‌گریبان بودند و به‌سختی می‌توانستند از اجاره‌ی مکان‌های اقامتی درآمد کسب کنند. جای تردیدی هم نیست که هر کسب‌وکاری برای رشد و بقاء در بازار به منابع مالی نیاز دارد. در اینجا هم انتخابات ۲۰۰۸ به داد چسی و گبیا رسید و این دو توانستند از فرصت پیش‌آمده، نهایت استفاده را بکنند.

گبیا طی مصاحبه‌ای با یادآوری آن روزهای سخت، گفته است:

همه فکر می‌کردند ما دیوانه شده‌ایم.

اما این فارغ‌التحصیل مدرسه طراحی رود آیلند (به اختصار RISD) که تنها ۲۰ هزار دلار از مرحله‌ی سرمایه‌گذاری اولیه (مرحله بذری) در اختیار داشت، توانست با به‌کار بستن ترفندی زیرکانه، ایربی‌ان‌بی را از تنگنای مالی عبور دهد. وی با طراحی جعبه‌های جایزه‌دار با طرح دو نامزد رقیب انتخابات ریاست جمهوری یعنی اوباما و مک‌کین و فروش هر یک از آن‌ها به قیمت ۴۰ دلار، توانست سرمایه‌ای برای رشد شرکت دست‌وپا کند و همین باعث شد صدای آن‌ها توسطپل گراهام، بنیان‌گذار مشهور شتاب‌دهنده وای کامبینیتور (Y Combinator) شنیده شود و از آن‌ها برای حضور در این شتاب‌دهنده دعوت به عمل آورد.

پس از گذشت سه سال از آن تاریخ، ایربی‌ان‌بی دیگر یک وب‌سایت جمع‌وجور نبود و توانسته بود قواعد بازی را در صنعت هتلینگ به‌هم بزند. در آن زمان، این شرکت توانست بیش از ۱۱۲ میلیون دلار از موسسه‌هایی همچوناندرسون هورویتز (Andreessen Horowitz)، دی‌اس‌تی گلوبال (DST Global) و جنرال کاتالیست (General Catalyst) سرمایه جذب کند و می‌رفت که مدل‌های کهنه هتلداری را در سراسر جهان منسوخ کند و جزو اولین پیشگامان مفهوم جدید اقتصاد اشتراکی در دنیا باشد.

یوری میلنر، بنیان‌گذار دی‌اس‌تی گلوبال در آن زمان با ستایش مدل کسب‌وکار ایربی‌ان‌بی گفته بود:

ایربی‌ان‌بی با تیم مدیریتی قدرتمند و جامعه کاربری گسترده خود، آينده‌ی روشنی را برای ظاهر شدن در قدوقواره‌ی یک شرکت تحول‌آفرین پیش‌رو دارد.

این پیش‌بینی درست از آب درآمد و ایربی‌ان‌بی موفق شد در ادامه‌ی مسیر علاوه‌بر جذب ۱۱۲ میلیون دلار در مرحلهB سرمایه‌گذاری، میلیاردها دلار دیگر نیز منابع مالی دریافت کند.

اما این موفقیت‌های خیره‌کننده به‌آسانی و بدون هزینه به‌دست نیامده است.

اگرچه ایربی‌ان‌بی مدعی است که توانسته راهگشای رونق اقتصاد محلی باشد؛ اما نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که مدل درآمدی این شرکت باعث شده سر مستأجران محلی بی‌کلاه بماند. در واقع با رونق بازار اجاره‌ی کوتاه‌مدت، دلالان املاک دست‌به‌کار شدند و آپارتمان‌ها را برای اجاره به مسافران و گردشگران خریداری کردند و همین موجب شد دست مستأجران و ساکنان محلی از اجاره‌ی بلندمدت منازل مسکونی کوتاه بماند.

طی یک بررسی میدانی که اوایل سال میلادی جاری منتشر شد، معلوم شد که ایربی‌ان‌بی تأثیر به‌سزا و غیرقابل انکاری بر بهای اجاره‌ی املاک در نیویورک گذاشته است.

این بررسی تخمین زده است که ایربی‌ان‌بی باعث شده قیمت اجاره‌ی بلندمدت منازل مسکونی در نیویورک ۱.۴ درصد یا ۳۸۴ دلار در سال برای مستأجران طبقه‌ی متوسط نیویورک افزایش یابد. مطابق یافته‌های این تحقیق، این افزایش هم ناشی از کاهش دسترسی به بازار اجاره‌ی بلندمدت است و هم از افزایش انگیزه‌های مالی برای اجاره‌ی کوتاه‌مدت آب می‌خورد.

این آمار و ارقام، اعتراض و نارضایتی بنگاه‌ها و مشاوران املاک محلی را در پی داشته است. سه سال پیش هم در سان‌فرانسیسکو، معترضانی از جمعیت بی‌خانمان‌ها با محاصره مقر مرکزی ایربی‌ان‌بی نسبت به آنچه همدستی این شرکت در افزایش خانه‌به‌دوشی و بی‌سرپناهی خود می‌خواندند، خشم و اعتراض خود را اعلام کردند.

در سال ۲۰۱۵، دیوید هانتمن، رئیس بخش سیاست‌گذاری عمومی ایربی‌ان‌بی طی نامه‌ای خطاب به وکلای مجلس قانون‌گذاری نیویورک نوشت:

بخش عمده‌ای از میزبانان ایربی‌ان‌بی از درآمدشان برای پرداخت قبض‌های آب، برق و تلفن خود استفاده می‌کنند و نیازی نیست که منازلشان را ترک کنند.

هانتمن در همان ایام در یک مقاله وبلاگی جداگانه به تشریح مواضع شرکت متبوع خود پرداخت. وی نوشته بود:

آنچه واقعیت دارد این است که ایربی‌ان‌بی باعث شده اقامت در شهرها ارزان‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شود. ۶۲ درصد از میزبانان ایربی‌ان‌بی در نیویورک گفته‌اند که این شرکت به آن‌ها کمک کرده که اتاق‌های خالی منازلشان را اجاره بدهند و نیازی هم به ترک خانه‌هایشان نداشته باشند. یک میزبان معمولی در نیویورک می‌تواند به‌طور متوسط تا ۷۵۳۰ دلار در سال درآمد کسب کند. هرچند ممکن است این رقم ناچیز به‌نظر برسد؛ اما تا حد زیادی می‌تواند کمک‌خرج یک خانواده باشد و بخشی از هزینه‌های سربار را از دوش آن بردارد.

کشمکش‌های ایربی‌ان‌بی با نهادهای ناظر (مانند آنچه سرویس‌های درخواست خودروی هوشمندی همچون اوبر ولیفت با آن روبرو بودند) نتوانسته روش خلاقانه چسکی و گبیا برای ارزش‌گذاری اجاره‌ی اتاق‌های خالی در یک منزل مسکونی و کسب درآمد از آن را تحت تأثیر قرار دهد.

ایربی‌ان‌بی تاکنون توانسته است به‌عنوان یک شرکت خصوصی در مراحل مختلف سرمایه‌گذاری، بیش از ۴.۴ میلیارد دلار سرمایه جذب کند و مطابق گزارش‌ها درآمد این شرکت در سال جاری از محل اتصال مسافران به دارندگان اماکن اقامتی به ۳.۵ تا ۴ میلیارد دلار خواهد رسید.

این آمار و ارقام و نتایج حیرت‌آور یک‌شبه به‌دست نیامده و نشان از راه درازی دارد که ایربی‌ان‌بی طی ده سال پیموده و از اجاره تشک بادی به شرکت‌کنندگان در کنوانسیون ملی حزب دموکرات به کسب‌و‌کار چند ده میلیارد دلاری امروز رسیده است.